ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ

"Αγγέλα, Μέλπω, Αριάδνη. Η μια απέναντι από την άλλη μέχρι χτες. Η μια δίπλα στην άλλη τώρα. Γυναίκες και μάνες του Εμφυλίου, τραγικές μορφές, σύμβολα και σημεία των πικρών καιρών, Ιστορία ζωντανή, αργασμένη στα πρόσωπα, στα βλέμματα, στις καρδιές τους.
Μετά τον εμφύλιο σπαραγμό στα πεδία των μαχών, ένας εμφύλιος σπαραγμός στις ζωές των ανθρώπων˙ στις σχέσεις, στις φιλίες, στις οικογένειες. Μαύρες μαντίλες και χιλιάδες απουσίες απ’ τη μια μεριά. Κόκκινες σημαίες κι εκατοντάδες εκτελέσεις απ’ την άλλη. Σκύλλα και Χάρυβδη. Μετεμφυλιακή δεξιά εξουσία και αυταρχικά κομμουνιστικά καθεστώτα, παρακράτος, προσφυγιά, κόμμα, παιδομάζωμα, διώξεις, φυλακές κι εξορίες.
Ένας λαός χωρισμένος στα δυο, ματωμένος, γονατισμένος. Ένας λαός θυσία, μια παράλογη θυσία χωρίς νικητές και ηττημένους, χωρίς θύτες και θύματα. Μα κι ένας λαός που πορεύεται στους καιρούς της μνήμης παλεύοντας να σταθεί όρθιος, ν’ αντικρίσει ήλιο κι ελπίδα. Ο λαός μας."

Μια τραγωδια, μια ιστορια περα για περα αληθινη, για παντα χαραγμενη στο dna μας, αιματοκυλισμα ανευ προηγουμενου, παραλογο, ανουσιο, βορα οι ζωες στις επιταγες μεγαλων και ενδοξων αγωνων, ιδεων, ατσαλι οι ψυχες, απαγορευεται να λυγισουν, απαγορευεται να σπασουν, αδερφια εξαναγκαζονται να στρεψουν την καννη στα αδερφια τους, φιλοι γινονται κατ' αναγκη εχθροι, πεινα, εξαθλιωση, ενα ντροπιαστικο παιδομαζωμα, φοβος απεραντος φοβος, μερα και νυχτα αγκαλια με το φοβο και πανω απο ολα προδοσια! Μια οικτρη προδοσια για οσους πιστεψαν πραγματικα πως μπορει ο κοσμος να αλλαξει, να ομορφυνει. Τραγικες φιγουρες οι Ελληνες, θυτες και θυματα ενα συνοθυλευμα, αδυνατον να ξεχωρισεις, μια μαζα αμορφη σαν σωμα διαλυμενο απο ναρκη.

ΟΙ ΚΟΡΕΣ ΤΗΣ ΛΗΣΜΟΝΙΑΣ

Ανοιγει η μπουκαπορτα ανοιγει.Του πλοιου και της ψυχης μου.Σπαρταρουν τα ματια μου απ'τη λαχταρα, σαρωνουν το πληθος, το ξεψαχνιζουν. Ο,τι απομεινε απ' το ρημαγμενο μου εαυτο το νιωθω, για πρωτη φορα εδω και χρονια, να σαλευει, ν' ανασαινει...

...Καθως αγκαλιαζω σφιχτα αυτη τη νεαρη γυναικα, καθως νιωθω το στηθος της ν' ανεβοκατεβαινει λαχανιασμενο και το μαγουλο της να μ' ακουμπαει μουσκεμενο, ακουω ενα γλυκο ψιθυρο στο αυτι μου, στην καρδια μου. Το σημαδι που γυρευα. Μια λεξη της ολη κι ολη. την πιο γλυκια του κοσμου.

'Μανα'...λεει μοναχα...

ΟΙ ΜΑΝΕΣ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΑΓΚΑΛΙΑΣ

Η Μελπω ειχε μεινει αποσβολωμενη απο τον φοβο, μαρμαρωμενη σαν αποπληκτη, προσπαθωντας να συλλαβει με το ταραγμενο μυαλο της το μεγεθος της κτηνωδιας, μα τωρα συνερχεται αποτομα, κινειται προς τη φιλη της, να ριχτει πανω της να την προστατευσει.

Το χτυπημα τη βρισκει στην κορυφη του κεφαλιου, μελετημενα, σπουδαγμενα. Ο Πεχλιβανης εχει μαθητευσει με τις τσατσαδες και τους νταβατζηδες, απο μικρος ηταν θαμωνας των ευαγων ιδρυματων τους, ξερει πως τις πουτανες τις χτυπας παντα στο τριχωτο της κεφαλης για να μη χαλασεις το εμπορευμα. Δεν εχει παραιτηθει ολοσδιωλου απο το γλεντι που σκοπευει να στησει με την ομορφουλα. Κουμουνα ξεκουμουνα, νοστιμη ειναι, μια χαρα μπορει να τους βολεψει ολους τους...

...Μια δυο τρεις, το χερι του αντρα ανεβαινει και κατεβαινει με μανια, το πετσι σφυριζει ανατριχιαστικα κι επειτα πεφτει στην πλατη, στα ποδια, στη μεση της γυναικας, που μαζευεται ενα κουβαρι στο χωμα για να προστατευτει. Αιμα, το μπαμπακερο φουστανι της γεμιζει κοκκινες γραμμες, η τρυφερη γυναικεια σαρκα σκιζεται.

ΤΑ ΔΑΚΡΥΑ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ

'Κι ομως αντετεινε η Αριαδνη με αγανακτιση. 'Ξερω! Σας θυμαμαι πολυ καλα! Στα χρονια της κατοχης ερχομουν σε επαφη με τις προδοτικες κατοχικες κυβερνησεις, προσπαθωντας να εξασφαλισω λιγα ψιχουλα για το χειμαζωμενο λαο μας και τους αναπηρους πολεμου που νοσηλευονταν στα νοσοκομεια.Σας θυμαμαι λοιπον! Εκεινα τα τραγικα χρονια της κατοχης, της πεινας και των εκτελεσεων και παλι σε υπουργικο γραφειο υπηρετουσατε, προσφεροντας! Στο γραφειο του κατοχικου υπουργου Τσιρονικου, που συνεργαζοταν με τους Γερμανους και που καταδικαστηκε σε θανατο απο το δικαστηριο δωσιλογων!'

  

'Ε.. ημουν απλος υπαλληλος τοτε...δεν μπορουσα...'

'Ουτε και τοτε μπορουσατε ουτε και τωρα μπορειτε! Ωρες ωρες απορω για ποια πατριδα και ποια δημοκρατια πολεμαει ο στρατος μας με τους ανταρτες. Εκεινοι τουλαχιστον εχουν μια ιδεολογια...Στραβη, κουτση, ματωμενη, ολοκληρωτικη, οπως θελετε πειτε την, αλλα εχουν μια ιδεολογια. Δεν εχουν μονο μια τσεπη!' του πεταξε επιτιμητικα και εκανε να φυγει.

ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ

Δυο φωνες να ταξιδευουν μεσα στη μαυρη νυχτα, πανω απ' τη μαυρη γης, πανω απο φλογες κι απο συνορα. Πρωτα της Αριαδνης, αργοσυρτη, λυπητερη. Κι επειτα της Αγγελας μαζι, θρυμματισμενη, χιλια κομματια:

'Τι να σου στειλω κορη μου, αυτου στα ξενα που' σαι;

Να στειλω γραμμα, χανεται, δε βρισκει το παιδι μου,

να μαθει οσα να του πει διψαει η καρδια μου.

Τινος τα ματια βλεπουν την και τα δικα μου κλαιγουν;

Τινος τα χειλη της μιλουν και τα δικα μου τρεμουν;'

Βουβαμαρα κι ερημια στο τελος.

Σιωπη, ολος ο τοπος μια απεραντη σιωπη.

Ολη η πατριδα μια θανατερη σιωπη.

Οποιος δεν εχει διαβασει αυτη την τετραλογια του Θοδωρη Παπαθεοδωρου, δεν εχει ιδεα τι θα πει εμφυλιος σπαραγμος, τι θα πει σπαραγμος ενος εθνους, τι θα πει παρανοια! Θελει κοτσια, δυναμη να διαβασεις αυτα τα βιβλια, αντοχη στις μεγαλες και επιπονες αληθειες, ειδικα σε καποιες πολυ ειδεχθεις σκηνες, ειδικα οταν διαβαζεις τα ιστορικα στοιχεια και τις παραπομπες στο παραρτημα...και η λυτρωση, αυτη η τοσο πολυποθητη και αναγκαια, δεν ερχεται, οπως ακριβως και στη ζωη, στις μεγαλες κτηνωδιες...Κι αυτες οι μανες, αχ οι μανες!...με αδεια αγκαλια, καρδια γεματη ελπιδα για ενα γυρισμο που ποτε δεν ερχεται, που ποτε δε φτανει, με δακρυα και μαυροφορεμενα κορμια, μαυροφορεμενες ψυχες για τα παιδια τους που χαθηκαν για παντα...

Οσο διαβαζω τοσο μεγαλωνει μεσα μου η πεποιθηση πως αυτος ο κοσμος, θα ηταν ενα αληθινο κοσμημα, οπως λεει και το ονομα του, ενα στολιδι, αν δεν υπηρχε ο ανθρωπος να τον ασχημαινει με την ευτελεια και τη μικροτητα του...